Evrenin yoğunluğunu hesaplamak için birkaç farklı yöntem bulunmaktadır. Ancak en yaygın kullanılan yöntemlerden biri, evrende bulunan maddenin veya enerjinin toplam kütlesinin, evrenin hacmine bölünerek hesaplanmasıdır.
Evrenin yoğunluğunun hesaplanması için başta evrenin hacmini bilmek gerekmektedir. Evrenin hacmi tam olarak bilinmemekle birlikte, gözlemler ve hesaplamalar sonucunda kabul edilen değerler kullanılmaktadır. Genel olarak kullanılan bir özel durum olan "görünür evren" için kabul edilen hacim değeri, Hubble yasası kullanılarak hesaplanır.
Hubble yasası, evrendeki uzak gökadaların bizim gözlem noktamıza olan uzaklıklarında gözlemlenen kırmızıya kayma ve uzaklık arasındaki ilişkiyi ifade eder. Bu yasa kullanılarak, evrenin büyüklüğü ve dolayısıyla hacmi hakkında tahminlerde bulunulabilir.
Evrenin kütlesi ise, evrende bulunan maddenin ve enerjinin toplam kütlesi dikkate alınarak hesaplanır. Evrende bulunan madde ve enerjinin kütlesi, karanlık madde, karanlık enerji, gözlemlenebilir madde ve enerji gibi farklı bileşenlerden oluşmaktadır. Bu bileşenlerin kütlesini belirlemek için yapılan araştırmalar ve hesaplamalar bulunmaktadır.
Evrenin yoğunluğunu hesaplamak için, bu kütlesel bileşenlerin toplam kütlesi ve evrenin hacmi kullanılarak formülasyonlar yapılır. Yoğunluk, kütlenin hacme bölünmesi ile elde edilir.
Ancak, evrenin yoğunluğunu kesin olarak belirlemek her zaman güçlü bir zorluk teşkil eder. Bunun nedeni, evrende bulunan bazı gizemli bileşenlerin (karanlık madde ve karanlık enerji gibi) tam olarak anlaşılamamış olmasıdır. Bu nedenle evrenin yoğunluğu hakkında yapılan tahminler ve hesaplamalar, sürekli olarak güncellenmekte ve üzerinde çalışmalar yapılmaktadır.
