Dünya ve Ayın Hareketleri (5.Sınıf)
Dünya Yerinde Duramıyor:
Dünya'nın üzerindeki varlıkların pek çoğu hareketli olduğu gibi Dünya'nın kendisi de hareketlidir. Dünya, uzayda sürekli hareket eder. Hiç bir zaman sabit durmaz. Dünya’nın hareketlerinden biri kendi etrafında dönmesidir. Dünya’nın bu hareketi bir sporcunun ya da akrobatın topu parmağının ucunda döndürmesine benzer.
Gün: Dünya'nın kendi etrafındaki bir tam dönüşünü tamamladığı süre bir gün olarak kabul edilir.
Dünya, kendi etrafındaki bir tam dönüşü 24 saatte tamamlar. 24 saatlik bir gün boyunca hem gece hem de gündüz yaşanır. Gece ve gündüzün oluşumu; Dünya’nın kendi etrafında dönmesi sayesinde gerçekleşir. Güneş’ten gelen ışık, aynı anda Dünya'nın tamamını aydınlatmaz. Dünya’nın güneş ışığı alan kısmında gündüz, güneş ışığı almayan kısmında gece yaşanır. Dünya döndükçe, karanlıkta kalan kısımları aydınlanır. Aydınlık olan kısımlarından ise ışık uzaklaşarak gece olur. Eğer Dünya kendi etrafında dönmeseydi, Dünya'nın bir yüzü hep geceyi diğer yüzü ise hep gündüzü yaşardı.
Güneş ile Dünya
Güneş'i sabah doğudan doğarken öğleyin tepede, akşama doğru ise batıdan batarken görürüz. Güneş’i, gün boyunca hareket ediyormuş, yer değiştiriyormuş, gibi görürüz. Gündüzleri Güneş'in gökyüzünde farklı yerlerde görünmesinin sebebi, Dünya'nın kendi etrafında dönmesidir.
Yukarıdaki şekildeki gibi karanlık odada bir el fenerinin ışığıyla dünya modeli aydınlatabilir. Küre döndürüldüğünde dünya modelinde aydınlanan kısmın değiştiği görülür. Kürenin bir kısmı karanlıkken aydınlanmaya, bir kısım ise aydınlıkken karanlık olmaya başlar. Dünya’mızda gece gündüz oluşumu yukarıda verilen modeldeki gibidir.
Dünya'nın hareketlerinden bir diğeri Güneş'in etrafında dönmesidir. Yani Dünya aynı anda hem kendi hem de Güneş'in etrafında döner.
Yıl: Dünya'nın Güneş'in etrafında bir tam tur atması için geçen süre bir yıl olarak adlandırılır. Dünya, Güneş'in etrafında bir tam dönüşünü 365 günde tamamlar.
Ay'ın Hareketleri:
Dünya'nın hareketli olduğunu öğrendiniz. Ay’da hareketli bir gök cismidir. Ay kendi etrafında dönme hareketi yapar. Ay’ın tek hareketi bu değildir. Ay bununla birlikte Dünya'nın etrafında da döner. Ay hem kendi etrafındaki hem de Dünya'nın etrafındaki bir turunu aynı sürede tamamlar. Ay’ın kendi ve Dünya etrafındaki dönüş süresi yaklaşık 29 gündür. Ay kendi etrafında bir tür attığında Dünya'nın etrafında da bir tur atar. Bu durum, Ay'ın hep aynı yüzünü görmemize sebep olur. Dünya’dan bakıldığında Ay'ın hep aynı yüzü görülür.
Gel Git: Ay'ın etkisiyle yeryüzündeki suların, alçalıp yükselmesine gelgit adı verilir. Gelgit olayları özellikle okyanus kıyılarında gözlenir. Gelgit sırasında suyun hareketleri kullanılarak enerji üretilebilir.
Ay Değişik Şekillerde Görünür:
Ay, Güneş ve Dünya birer gök cismidir. Güneş bir ışık kaynağıdır. Ay, ışık kaynağı değildir. Ay, Güneş'ten aldığı ışığı yansıtır. Ay, farklı farklı gecelerde gözlendiğinde değişik şekillerde görülür. Ay'ın farklı görünümlerine Ay'ın evreleri denir. Ay, Dünya etrafındaki bir dönüşü sırasında farklı şekillerde görünür. Ay’ın görünümleri hep aynı sırayı takip eder.
AY'IN EVRELERİ
1.Yeni Ay Evresi: Ay’ın karanlık yüzü Dünya'ya dönüktür. Bu evrede Ay görülmez. Ay. Güneş'le Dünya arasındadır.
2.İlk Dördün Evresi: Ay’ın Dünya'ya bakan kısmının sağ yarısı görülür. Ay 'D' şeklindedir.
3.Dolunay Evresi: Ay’ın Dünya’ya bakan kısmının sol yarısı görülür. Görüntü ters 'D' şeklindedir.
4.Son Dördün Evresi: Ay’ın Dünya'ya bakan kısmının sol yarısı görülür. Görüntü ters 'D' şeklindedir.
Dünya Yerinde Duramıyor:
Dünya'nın üzerindeki varlıkların pek çoğu hareketli olduğu gibi Dünya'nın kendisi de hareketlidir. Dünya, uzayda sürekli hareket eder. Hiç bir zaman sabit durmaz. Dünya’nın hareketlerinden biri kendi etrafında dönmesidir. Dünya’nın bu hareketi bir sporcunun ya da akrobatın topu parmağının ucunda döndürmesine benzer.
Gün: Dünya'nın kendi etrafındaki bir tam dönüşünü tamamladığı süre bir gün olarak kabul edilir.
Dünya, kendi etrafındaki bir tam dönüşü 24 saatte tamamlar. 24 saatlik bir gün boyunca hem gece hem de gündüz yaşanır. Gece ve gündüzün oluşumu; Dünya’nın kendi etrafında dönmesi sayesinde gerçekleşir. Güneş’ten gelen ışık, aynı anda Dünya'nın tamamını aydınlatmaz. Dünya’nın güneş ışığı alan kısmında gündüz, güneş ışığı almayan kısmında gece yaşanır. Dünya döndükçe, karanlıkta kalan kısımları aydınlanır. Aydınlık olan kısımlarından ise ışık uzaklaşarak gece olur. Eğer Dünya kendi etrafında dönmeseydi, Dünya'nın bir yüzü hep geceyi diğer yüzü ise hep gündüzü yaşardı.
Güneş ile Dünya
Güneş'i sabah doğudan doğarken öğleyin tepede, akşama doğru ise batıdan batarken görürüz. Güneş’i, gün boyunca hareket ediyormuş, yer değiştiriyormuş, gibi görürüz. Gündüzleri Güneş'in gökyüzünde farklı yerlerde görünmesinin sebebi, Dünya'nın kendi etrafında dönmesidir.
Yukarıdaki şekildeki gibi karanlık odada bir el fenerinin ışığıyla dünya modeli aydınlatabilir. Küre döndürüldüğünde dünya modelinde aydınlanan kısmın değiştiği görülür. Kürenin bir kısmı karanlıkken aydınlanmaya, bir kısım ise aydınlıkken karanlık olmaya başlar. Dünya’mızda gece gündüz oluşumu yukarıda verilen modeldeki gibidir.
Dünya'nın hareketlerinden bir diğeri Güneş'in etrafında dönmesidir. Yani Dünya aynı anda hem kendi hem de Güneş'in etrafında döner.
Yıl: Dünya'nın Güneş'in etrafında bir tam tur atması için geçen süre bir yıl olarak adlandırılır. Dünya, Güneş'in etrafında bir tam dönüşünü 365 günde tamamlar.
Ay'ın Hareketleri:
Dünya'nın hareketli olduğunu öğrendiniz. Ay’da hareketli bir gök cismidir. Ay kendi etrafında dönme hareketi yapar. Ay’ın tek hareketi bu değildir. Ay bununla birlikte Dünya'nın etrafında da döner. Ay hem kendi etrafındaki hem de Dünya'nın etrafındaki bir turunu aynı sürede tamamlar. Ay’ın kendi ve Dünya etrafındaki dönüş süresi yaklaşık 29 gündür. Ay kendi etrafında bir tür attığında Dünya'nın etrafında da bir tur atar. Bu durum, Ay'ın hep aynı yüzünü görmemize sebep olur. Dünya’dan bakıldığında Ay'ın hep aynı yüzü görülür.
Gel Git: Ay'ın etkisiyle yeryüzündeki suların, alçalıp yükselmesine gelgit adı verilir. Gelgit olayları özellikle okyanus kıyılarında gözlenir. Gelgit sırasında suyun hareketleri kullanılarak enerji üretilebilir.
Ay Değişik Şekillerde Görünür:
Ay, Güneş ve Dünya birer gök cismidir. Güneş bir ışık kaynağıdır. Ay, ışık kaynağı değildir. Ay, Güneş'ten aldığı ışığı yansıtır. Ay, farklı farklı gecelerde gözlendiğinde değişik şekillerde görülür. Ay'ın farklı görünümlerine Ay'ın evreleri denir. Ay, Dünya etrafındaki bir dönüşü sırasında farklı şekillerde görünür. Ay’ın görünümleri hep aynı sırayı takip eder.
AY'IN EVRELERİ
1.Yeni Ay Evresi: Ay’ın karanlık yüzü Dünya'ya dönüktür. Bu evrede Ay görülmez. Ay. Güneş'le Dünya arasındadır.
2.İlk Dördün Evresi: Ay’ın Dünya'ya bakan kısmının sağ yarısı görülür. Ay 'D' şeklindedir.
3.Dolunay Evresi: Ay’ın Dünya’ya bakan kısmının sol yarısı görülür. Görüntü ters 'D' şeklindedir.
4.Son Dördün Evresi: Ay’ın Dünya'ya bakan kısmının sol yarısı görülür. Görüntü ters 'D' şeklindedir.