S
SoruCevap
Misafir
EBU ALİ DEKKAK HAYATI
Buyuk velilerden İsmi Hasan bin Muhammed, kunyesi EbU Ali Dekkak'tır Nişabur'da doğdu Doğum tarihi bilinmemektedir 1014 (H405) senesi Zilkade ayında Nişabur'da vefat etti
Zamanındaki bircok alim ve evliyanın ders ve sohbetlerinde bulundu Fıkıh, tefsir, hadis ve başka ilimlerde yukseldi Ozellikle Ebu'lKasım Nasrabadi'nin feyz ve bereketleriyle kemale gelip olgunlaştı İcazet, diploma aldı Tasavvuftaki hoca silsilesi; Ebu'lKasım Nasrabadi, İmamı Şibli, Cuneydi Bağdadi, Sırriyi Sekati, Ma'rUfı Kerhi, DavUdi Tai, FerkadusSenci, Hasanı Basri, Enes bin Malik hazretleridir (rahmetullahi aleyhim) İnsanlara ilim ve edeb oğretip cok talebe yetiştirdi İmamı Kuşeyri hazretleri, talebelerinin en onde gelenlerinden olup, aynı zamanda damadıydı
EbU Ali Dekkak hazretleri, gayet acık, cok tesirli ve guzel konuşurdu Her yıl başka memlekete giderek insanlara vaz ve nasihat verir, sonra memleketi olan Nişabur'a donerdiZamanındaki alimler, salihler, veliler kendisini medhettiler Evliyanın buyuklerinden EbU Ali Farmedi hazretleri onun hakkında; Yarın kıyamet gunu kurtuluşum icin EbU Ali Dekkak'ın adaşıyım demekten başka bir delilim olmayacakbuyurmuştur
EbU Ali Dekkak hazretleri, ilmi alimden oğrenmeyi teşvik eder; Kendiliğinden yetişen ağac, yaprak verir Fakat meyve vermez Verse de tatsız olur İnsan da boyledir Hocası olmayan kimseden hicbir şey hasıl olmaz Ben soylediklerimi kendiliğimden soylemiyorum Bu anlattıklarımı hocam Nasrabadi'den oğrendim O, Şibli'den, o da Cuneydi Bağdadi'den oğrendi Bizim buyuklerimize olan hurmet ve tazimimiz o kadar fazlaydı ki, hocamın huzUruna gideceğim zaman, mutlaka gusul abdesti alıp, ondan sonra giderdim
Bir defasında EbU Ali Dekkak hazretlerine birisi gelerek, buyuklerin sohbetinde bulunmanın faydasını sordu Cevabında; Bunda iki fayda vardır Birincisi; eğer o kimse ilme talib olmuşsa, Allahu tealaya ve O'nun dinine olan muhabbeti, bağlılığı ve sohbetin bereketiyle ilmi artar İkinci faydası; eğer sohbette bulunan kimsenin kalbinde benlik ve gurur varsa, o duygular yok olup, ilmi ve edebi artar Manevi bakımdan yuksek derecelere kavuşurbuyurdu
Hocasına muhalefet edenin hali nicedir?diye soran birisine; Her kim hocasına kalbinden muhalefet etmeye niyet etse, onunla aynı yolda bulunamaz Verdiği sozu bozmuş olur Bunun icin tovbe etmesi vacib olur Ustadına saygısızlık edenler icinse tovbe yokturbuyurdu
Bir gun, meclisine bir kimse tevekkulun ne olduğunu sormak icin geldi İceri girince EbU Ali hazretlerinin başında cok kıymetli bir sarık olduğunu gordu O kimsenin gonlu o sarığa meyletti Bu sırada EbU Ali hazretleri gelen kimseye donup; Tevekkul, Allahu tealaya itimad etmek, onunbunun sarığına tama' etmemektirbuyurdu ve sarığını cıkartıp o kimseye hediye etti
EbU Ali Dekkak hazretleri hicbir şeye dayanmazdı Bir gun bir yakını ona sırtını dayasın diye bir yastık getirmiş ve oturduğu yerde arkasına koymuştu Fakat o, hafifce yastığı kendisinden uzaklaştırıp; Bir şeye yaslanmak adetimiz değilbuyurdular
Kendisine edebi gozetmekten soruldu O; Edebi terk, kovulmayı icabettiren bir sebeptir Huzurda edepsizlik edeni kapıya, kapıda edepsizlik edeni ise hayvanlara bakmak icin ahıra koyarlar Kul, ibadeti ve taatıyla Cennet'e, ibadet ve taatteki edebiyle Allahu tealaya vasıl olurbuyurdu
EbU Ali Dekkak hazretleri anlatır: Bir gun Merv'deyken bizi sevdiğini soyleyen biri yanıma geldi ve; Uzak bir mesafeden geldim Sana ulaşmak icin uzun yollar katettim Maksadım seninle goruşmektidedi Bunun uzerine ona; Nefsinden sefer edebilseydin, uzak kalsaydın, bir adım atman bile kafiydidedim
Hurriyet nedir?diye soran birisine; Eğer nefsinin arzularına boyun eğmiş, nefsin dunyaya meyletmişse, malın kolesisinbuyurdu
Futuvvet nedir?diye soranlara da; Futuvvet, Peygamber efendimizin guzel ahlakından biridir Bunun icindir ki, mahşer gununde herkes; Ben! Ben!derken, O; Ummetim! Ummetim!diye yalvaracaktırbuyurdu
Allahu tealadan korkmak husUsunda buyurdu ki: Korkunun havf, haşyet ve heybet gibi ceşitli mertebeleri vardır Havf, imanın şartındandır Bunun ispatı, Allahu tealanın Kur'anı kerimde mealen; Eğer mumin iseniz benden korkunuz(Ali İmran sUresi: 187) buyurmuş olmasıdır Haşyet, ilmin şartındandır Allahu teala bu hususta mealen; Allah'tan ancak alim olan kullar korkar(Fatır sUresi: 28) buyurmuştur Heybet, marifetin (Allahu tealayı tanımanın) şartıdır Bu hususta da Allahu teala; Allah sizi kendinden sakındırmaktadır(Ali İmran sUresi: 28) buyurmuştur
Bir gun kendisine; Sabır nedir?denildi Sabır, ismi gibidir (sabır, ilac olarak kullanılan tadı acı bir ağacın adıdır) Sabırlılar dunya ve ahiret izzetine konarak necat ve kurtuluşa erdiler Cunku onlar Allahu tealadan O'nunla olma şerefine nail olmuşlardır Allahu teala bunun icin; Şuphe yok ki Allah sabredenlerle beraberdir(TUr sUresi: 4) buyurmuştur
Sabrın tarifi ve sınırı takdire itiraz etmemektir Şikayet yollu olmaksızın başa gelen musibetleri acıklamak sabırsızlık olmaz Allahu teala, EyyUb aleyhisselam kıssasında; Biz onu sabırlı bulduk, o ne guzel bir kuldurbuyurmuştur Halbuki O, EyyUb aleyhisselamın; Başıma bu dert geldi(Enbiya sUresi: 83) dediğini haber vermiştir Bu ummetin zayıfları(ruhsatla, izin verilen şeylerle amel ederek sıkışık kalmasınlar ve) nefes alsınlar diye Allahu teala, EyyUb aleyhisselamın; Başıma bu dert geldidediğini bildirmiş ve boyle şeyler soylemeyi haram kılmamıştırbuyurdu
Bir gun nasihat isteyen birisine; Sen kimin esiri ve mulkuysen onun kulusun Eğer nefsinin esiri (ve mulku) isen nefsinin kulusun Eğer dunyanın esiriysen, dunyanın kulusun (ve kolesisin)buyurdu
Zaman zaman hocası Nasrabadi'den anlatırdı: Hocam buyurdu ki: Kul olanın kıymeti, mabudu olan Allahu tealaya goredir Arifin şerefi de marufa (bilinene tanınana) goredir Maddeye tapanın değeri maddeye gore, Allahu tealaya tapanın değeri de O'na goredir Kulluktan daha şerefli bir şey yoktur Mumin icin ubUdiyetle, kullukla ilgili isim almaktan daha mukemmel bir isim yoktur Bundan dolayı Allahu teala mirac gecesi Peygamber efendimizi vasfederken mealen; Bir gece kendisine ayetlerimizden bir kısmını gosterelim diye kulumu (Muhammed aleyhisselamı) Mescidi Haramdan, cevresini mubarek kıldığımız Mescidi Aksaya goturen Allahu teala, noksan sıfatlardan munezzehtir O, gercekten işitendir, gorendir(İsra sUresi: 1) buyurdu
Kendisine murid kime denir?denildi O; Murid, meşakkat ve sıkıntılara katlanan mutehammil, sabırlı kimsedir Murad ise, taşınan kimsedirbuyurdu
SukUt, Allahu tealanın huzUrunda olma edeplerinden bir edeptir Allahu teala, Kur'anı kerimde mealen; Kur'anı kerim okunduğu zaman onu dinleyiniz ve susunuz ki rahmete nail olasınız, kavuşasınız(A'raf sUresi: 204) buyurmuştur
Allahu teala, cinlerin, ResUlullah efendimizin huzUrundaki halini haber verirken de; mealen Cinler hazreti Peygamberin huzUruna gelince, birbirlerine; Susundediler(Ahkaf sUresi: 29) buyurmuştur
Olum hakkında soru soran birisine şunu anlattı: Bir gun, hasta olan İmam EbU Bekr bin Furek'i ziyarete gittim Onu gorunce gozlerim yaşardı Ona; İnşaallah Hak teala sana afiyet ve şifa ihsan ederdedim O zaman bana; Kardeşim korkum olumden değil, olum otesindendirdedi
Kendisine vakitten soruldu O zaman; Vakit, icinde bulunduğun haldir Eğer sen dunyada isen (yani zihnin ve kalbin dunyevi duşuncelerle dolu ise) vaktin dunyadır Eğer ahirette isen vaktin ahirettir Eğer neşeliysen vaktin neşedir Huzunluysen, vaktin huzundurbuyurdu
Biri gelip şeytanın vesvesesinden şikayette bulundu EbU Ali Dekkak hazretleri ona; Kalbini dunyaya bağlama Dunyevi alakaları kokunden sok ki uzerine serce konmasın Zira boyle ağacta şeytanın yuvası bulundukca, iblisin kuşları gelip oraya konarlarbuyurdu
EbU Ali Dekkak hazretleri talebelerinin takat ve kudretine gore iş verirdi Bazılarına ağır, bazılarına hafif işler verirdi Niye boyle yapıyorsunuzdenildikte; Bir kimse bakkallık yapacaksa, ona bir ton sabun lazım, yok eğer camaşırlarımızı yıkıyacaksa, bir kilo sabun yeterderdi
Vaz ve nasihatlerinde gunahlardan cok bahsederdi Birgun; Ya Rabbi! Biz amel defterimizi gunahla siyah ettik Sen, sac ve sakalımızı gunlerle beyaz ettin Ey beyazın ve siyahın yaratıcısı olan Allah'ım! Lutfun ve fadlınla gunahlarımızı affeyle!
Cehennem korkusu veya Cennet arzusu ile tovbe etmek mumkun değildir Allahu teala, Bekara sUresi 222 ayeti kerimesinde mealen; Muhakkak ki Allahu teala tovbe edenleri severbuyuruyor Burada bildirilen sevgiye kavuşmak icin, tovbe etmelidirbuyurdu
Bir kimse kendini, hocasının kapısında supurge yapamazsa, hakiki aşık değildir
İhlas, insanların teveccuh, alaka gostermelerinden sakınıp, ameli yalnız Allah icin yapmaktır Sıdk ise; nefsi, yaptığı ameli beğenmekten temizlemektir Bunun icin ihlas sahibi muhlislerde riya, gosteriş, sıdk sahibi olan sadıklarda da ucub (amelini guzel gormek) hali bulunmaz
Sıdk; insanlara karşı olduğun gibi gorunmen veya onlara karşı gorunduğun gibi olmandır
Buyuk velilerden İsmi Hasan bin Muhammed, kunyesi EbU Ali Dekkak'tır Nişabur'da doğdu Doğum tarihi bilinmemektedir 1014 (H405) senesi Zilkade ayında Nişabur'da vefat etti
Zamanındaki bircok alim ve evliyanın ders ve sohbetlerinde bulundu Fıkıh, tefsir, hadis ve başka ilimlerde yukseldi Ozellikle Ebu'lKasım Nasrabadi'nin feyz ve bereketleriyle kemale gelip olgunlaştı İcazet, diploma aldı Tasavvuftaki hoca silsilesi; Ebu'lKasım Nasrabadi, İmamı Şibli, Cuneydi Bağdadi, Sırriyi Sekati, Ma'rUfı Kerhi, DavUdi Tai, FerkadusSenci, Hasanı Basri, Enes bin Malik hazretleridir (rahmetullahi aleyhim) İnsanlara ilim ve edeb oğretip cok talebe yetiştirdi İmamı Kuşeyri hazretleri, talebelerinin en onde gelenlerinden olup, aynı zamanda damadıydı
EbU Ali Dekkak hazretleri, gayet acık, cok tesirli ve guzel konuşurdu Her yıl başka memlekete giderek insanlara vaz ve nasihat verir, sonra memleketi olan Nişabur'a donerdiZamanındaki alimler, salihler, veliler kendisini medhettiler Evliyanın buyuklerinden EbU Ali Farmedi hazretleri onun hakkında; Yarın kıyamet gunu kurtuluşum icin EbU Ali Dekkak'ın adaşıyım demekten başka bir delilim olmayacakbuyurmuştur
EbU Ali Dekkak hazretleri, ilmi alimden oğrenmeyi teşvik eder; Kendiliğinden yetişen ağac, yaprak verir Fakat meyve vermez Verse de tatsız olur İnsan da boyledir Hocası olmayan kimseden hicbir şey hasıl olmaz Ben soylediklerimi kendiliğimden soylemiyorum Bu anlattıklarımı hocam Nasrabadi'den oğrendim O, Şibli'den, o da Cuneydi Bağdadi'den oğrendi Bizim buyuklerimize olan hurmet ve tazimimiz o kadar fazlaydı ki, hocamın huzUruna gideceğim zaman, mutlaka gusul abdesti alıp, ondan sonra giderdim
Bir defasında EbU Ali Dekkak hazretlerine birisi gelerek, buyuklerin sohbetinde bulunmanın faydasını sordu Cevabında; Bunda iki fayda vardır Birincisi; eğer o kimse ilme talib olmuşsa, Allahu tealaya ve O'nun dinine olan muhabbeti, bağlılığı ve sohbetin bereketiyle ilmi artar İkinci faydası; eğer sohbette bulunan kimsenin kalbinde benlik ve gurur varsa, o duygular yok olup, ilmi ve edebi artar Manevi bakımdan yuksek derecelere kavuşurbuyurdu
Hocasına muhalefet edenin hali nicedir?diye soran birisine; Her kim hocasına kalbinden muhalefet etmeye niyet etse, onunla aynı yolda bulunamaz Verdiği sozu bozmuş olur Bunun icin tovbe etmesi vacib olur Ustadına saygısızlık edenler icinse tovbe yokturbuyurdu
Bir gun, meclisine bir kimse tevekkulun ne olduğunu sormak icin geldi İceri girince EbU Ali hazretlerinin başında cok kıymetli bir sarık olduğunu gordu O kimsenin gonlu o sarığa meyletti Bu sırada EbU Ali hazretleri gelen kimseye donup; Tevekkul, Allahu tealaya itimad etmek, onunbunun sarığına tama' etmemektirbuyurdu ve sarığını cıkartıp o kimseye hediye etti
EbU Ali Dekkak hazretleri hicbir şeye dayanmazdı Bir gun bir yakını ona sırtını dayasın diye bir yastık getirmiş ve oturduğu yerde arkasına koymuştu Fakat o, hafifce yastığı kendisinden uzaklaştırıp; Bir şeye yaslanmak adetimiz değilbuyurdular
Kendisine edebi gozetmekten soruldu O; Edebi terk, kovulmayı icabettiren bir sebeptir Huzurda edepsizlik edeni kapıya, kapıda edepsizlik edeni ise hayvanlara bakmak icin ahıra koyarlar Kul, ibadeti ve taatıyla Cennet'e, ibadet ve taatteki edebiyle Allahu tealaya vasıl olurbuyurdu
EbU Ali Dekkak hazretleri anlatır: Bir gun Merv'deyken bizi sevdiğini soyleyen biri yanıma geldi ve; Uzak bir mesafeden geldim Sana ulaşmak icin uzun yollar katettim Maksadım seninle goruşmektidedi Bunun uzerine ona; Nefsinden sefer edebilseydin, uzak kalsaydın, bir adım atman bile kafiydidedim
Hurriyet nedir?diye soran birisine; Eğer nefsinin arzularına boyun eğmiş, nefsin dunyaya meyletmişse, malın kolesisinbuyurdu
Futuvvet nedir?diye soranlara da; Futuvvet, Peygamber efendimizin guzel ahlakından biridir Bunun icindir ki, mahşer gununde herkes; Ben! Ben!derken, O; Ummetim! Ummetim!diye yalvaracaktırbuyurdu
Allahu tealadan korkmak husUsunda buyurdu ki: Korkunun havf, haşyet ve heybet gibi ceşitli mertebeleri vardır Havf, imanın şartındandır Bunun ispatı, Allahu tealanın Kur'anı kerimde mealen; Eğer mumin iseniz benden korkunuz(Ali İmran sUresi: 187) buyurmuş olmasıdır Haşyet, ilmin şartındandır Allahu teala bu hususta mealen; Allah'tan ancak alim olan kullar korkar(Fatır sUresi: 28) buyurmuştur Heybet, marifetin (Allahu tealayı tanımanın) şartıdır Bu hususta da Allahu teala; Allah sizi kendinden sakındırmaktadır(Ali İmran sUresi: 28) buyurmuştur
Bir gun kendisine; Sabır nedir?denildi Sabır, ismi gibidir (sabır, ilac olarak kullanılan tadı acı bir ağacın adıdır) Sabırlılar dunya ve ahiret izzetine konarak necat ve kurtuluşa erdiler Cunku onlar Allahu tealadan O'nunla olma şerefine nail olmuşlardır Allahu teala bunun icin; Şuphe yok ki Allah sabredenlerle beraberdir(TUr sUresi: 4) buyurmuştur
Sabrın tarifi ve sınırı takdire itiraz etmemektir Şikayet yollu olmaksızın başa gelen musibetleri acıklamak sabırsızlık olmaz Allahu teala, EyyUb aleyhisselam kıssasında; Biz onu sabırlı bulduk, o ne guzel bir kuldurbuyurmuştur Halbuki O, EyyUb aleyhisselamın; Başıma bu dert geldi(Enbiya sUresi: 83) dediğini haber vermiştir Bu ummetin zayıfları(ruhsatla, izin verilen şeylerle amel ederek sıkışık kalmasınlar ve) nefes alsınlar diye Allahu teala, EyyUb aleyhisselamın; Başıma bu dert geldidediğini bildirmiş ve boyle şeyler soylemeyi haram kılmamıştırbuyurdu
Bir gun nasihat isteyen birisine; Sen kimin esiri ve mulkuysen onun kulusun Eğer nefsinin esiri (ve mulku) isen nefsinin kulusun Eğer dunyanın esiriysen, dunyanın kulusun (ve kolesisin)buyurdu
Zaman zaman hocası Nasrabadi'den anlatırdı: Hocam buyurdu ki: Kul olanın kıymeti, mabudu olan Allahu tealaya goredir Arifin şerefi de marufa (bilinene tanınana) goredir Maddeye tapanın değeri maddeye gore, Allahu tealaya tapanın değeri de O'na goredir Kulluktan daha şerefli bir şey yoktur Mumin icin ubUdiyetle, kullukla ilgili isim almaktan daha mukemmel bir isim yoktur Bundan dolayı Allahu teala mirac gecesi Peygamber efendimizi vasfederken mealen; Bir gece kendisine ayetlerimizden bir kısmını gosterelim diye kulumu (Muhammed aleyhisselamı) Mescidi Haramdan, cevresini mubarek kıldığımız Mescidi Aksaya goturen Allahu teala, noksan sıfatlardan munezzehtir O, gercekten işitendir, gorendir(İsra sUresi: 1) buyurdu
Kendisine murid kime denir?denildi O; Murid, meşakkat ve sıkıntılara katlanan mutehammil, sabırlı kimsedir Murad ise, taşınan kimsedirbuyurdu
SukUt, Allahu tealanın huzUrunda olma edeplerinden bir edeptir Allahu teala, Kur'anı kerimde mealen; Kur'anı kerim okunduğu zaman onu dinleyiniz ve susunuz ki rahmete nail olasınız, kavuşasınız(A'raf sUresi: 204) buyurmuştur
Allahu teala, cinlerin, ResUlullah efendimizin huzUrundaki halini haber verirken de; mealen Cinler hazreti Peygamberin huzUruna gelince, birbirlerine; Susundediler(Ahkaf sUresi: 29) buyurmuştur
Olum hakkında soru soran birisine şunu anlattı: Bir gun, hasta olan İmam EbU Bekr bin Furek'i ziyarete gittim Onu gorunce gozlerim yaşardı Ona; İnşaallah Hak teala sana afiyet ve şifa ihsan ederdedim O zaman bana; Kardeşim korkum olumden değil, olum otesindendirdedi
Kendisine vakitten soruldu O zaman; Vakit, icinde bulunduğun haldir Eğer sen dunyada isen (yani zihnin ve kalbin dunyevi duşuncelerle dolu ise) vaktin dunyadır Eğer ahirette isen vaktin ahirettir Eğer neşeliysen vaktin neşedir Huzunluysen, vaktin huzundurbuyurdu
Biri gelip şeytanın vesvesesinden şikayette bulundu EbU Ali Dekkak hazretleri ona; Kalbini dunyaya bağlama Dunyevi alakaları kokunden sok ki uzerine serce konmasın Zira boyle ağacta şeytanın yuvası bulundukca, iblisin kuşları gelip oraya konarlarbuyurdu
EbU Ali Dekkak hazretleri talebelerinin takat ve kudretine gore iş verirdi Bazılarına ağır, bazılarına hafif işler verirdi Niye boyle yapıyorsunuzdenildikte; Bir kimse bakkallık yapacaksa, ona bir ton sabun lazım, yok eğer camaşırlarımızı yıkıyacaksa, bir kilo sabun yeterderdi
Vaz ve nasihatlerinde gunahlardan cok bahsederdi Birgun; Ya Rabbi! Biz amel defterimizi gunahla siyah ettik Sen, sac ve sakalımızı gunlerle beyaz ettin Ey beyazın ve siyahın yaratıcısı olan Allah'ım! Lutfun ve fadlınla gunahlarımızı affeyle!
Cehennem korkusu veya Cennet arzusu ile tovbe etmek mumkun değildir Allahu teala, Bekara sUresi 222 ayeti kerimesinde mealen; Muhakkak ki Allahu teala tovbe edenleri severbuyuruyor Burada bildirilen sevgiye kavuşmak icin, tovbe etmelidirbuyurdu
Bir kimse kendini, hocasının kapısında supurge yapamazsa, hakiki aşık değildir
İhlas, insanların teveccuh, alaka gostermelerinden sakınıp, ameli yalnız Allah icin yapmaktır Sıdk ise; nefsi, yaptığı ameli beğenmekten temizlemektir Bunun icin ihlas sahibi muhlislerde riya, gosteriş, sıdk sahibi olan sadıklarda da ucub (amelini guzel gormek) hali bulunmaz
Sıdk; insanlara karşı olduğun gibi gorunmen veya onlara karşı gorunduğun gibi olmandır