S
SoruCevap
Misafir
EBU HAFS HADDAD ENNİŞABURÎ HAYATI
Buyuk velilerden İsmi, Amr bin Seleme enNişabUri'dir EbU Hafskunyesi ile meşhurdur Babasına Muslim ve Selem de denir Demircilikle uğraştığı icin Haddadlakabı ile anılmıştır Buhara yolu uzerinde, Nişabur şehri girişine yakın Kurdabaz isimli koyde doğdu 883 (H270) senesinde NişabUr'da vefat etti Vefatı hakkında başka tarihler de vardır
EbU Hafs Haddad, Ubeydullah bin Mehdi Ebyurdi ve Ali enNasrabadi'nin sohbetinde bulunup, feyz aldı Ahmed bin Hadreveyh elBelhi ile arkadaşlık etti Bağdat'ta Cuneydi Bağdadi hazretleri ile goruştu Şah ibni Şuca elKirmani ve EbU Osman Said bin İsmail talebelerinin onde gelenlerindendir
EbU Hafsı Haddad hazretleri, keramet ve muruvvet itibariyle zamanında eşsizdi Abid, cok ibadet eden, aşık, zahid, dunyayı terketmiş, gonul sultanı buyuk bir zattı Allahu tealayı hatırlayınca, rengi değişir ve kendinden gecerdi Yanında bulunup, onun bu halini gorenler Allahu tealayı hatırlardı
Onun tovbesi ve buyuklerin yoluna giriş hali şoyle anlatılır: Bir cariyeyi sevmişti, ona kavuşmayı cok arzu ediyor ve bunun carelerini araştırıyordu Yakınları kendisine şoyle bir yol gosterdiler: Senin derdine deva bulacak yahUdi bir buyucu var, onun yanına git!dediler EbU Hafs vakit gecirmeden buyucuye gitti Durumunu anlattı yardım istedi Efsuncu yahUdi ona; İyiliği terkedeceksin, kırk gun gece ve gunduz namaz kılmayacaksın, hayırlı iş ve hak bildiğin şeylerin yanına varmayacaksın Ancak o zaman muradına kavuşturabilirimdedi EbU Hafs, buyucunun dediği şeyleri yaptı Kırk gunun bitiminde, buyucu, EbU Hafs'a sihir yaptı Fakat EbU Hafs muradına nail olamadı Bunun uzerine yahUdi; Sen mutlaka iyi bir iş ve harekette bulunmuşsun, hayır yapmışsın Yoksa sihir tutardı Yaptığın iyiliği hatırlamaya calış!dedi EbU Hafs; Şu yaptığım iş haric, hic bir guzel niyet ve hayrımı hatırlamıyorum O da, giderken kimsenin ayağı takılıp duşmesin diye yoldaki bir taşı alıp kenara koymamdırbuyurdu YahUdi; Sen, kırk gun O'nun emrini yerine getirmeyip hukmunu terk ettiğin halde O seni terketmedi Sen Allahu teala gibi, kerem sahibini nerede bulacaksın Oyleyse O'na don ve başka şeyleri bırakdedi Bu sozler EbU Hafs'ın icine ateş duşurup her tarafını sardı ve dayanamaz hale geldi Oracıkta tovbe etti YahUdi de musluman oldu
EbU Hafsı Haddad, o sırada demircilik yapıyordu Tovbe ettikten sonra hallerini gizlemeye calışırdı Her gun kazandığı bir altını kimsesiz ve yoksullara dağıtır, geceleri dul kadınların kapısına yiyecek bırakırdı Kendisi akşam namazında borc alır, bununla orucunu acardı Oyle zaman olurdu ki, pınarda kalan sebzeleri toplar, bunları temizler, pişirir ve yerdi
EbU Hafsı Haddad hazretleri bir gun sokakta gozleri gormeyen birinin; Eğer, yerde ne varsa hepsi ve onunla birlikte bir misli daha o zulmedenlerin olsaydı, kıyamet gununde azabın fenalığından (kurtulmak icin) elbette bunları feda ederlerdi Halbuki o gun onlar icin, Allah tarafından, hic hesaba katmadıkları şeyler ortaya cıkmıştır (zulmedenlerin karşılarına cıkacak şeyler, ilahi gazap ve azaptır Cunku bunları hic zannetmiyor ve hatırlarına getirmiyorlardı)(Zumer sUresi: 47) mealindeki ayeti kerimeyi okuduğunu işitince, kendinden gecti Elini ocağa sokup, kızgın demiri cıkarıp, ors uzerine koydu Cıraklar hayret icinde; Bu ne hal usta!diye bağrıştılar EbU Hafsı Haddad; Dovun!buyurdu Cıraklar; Usta, bu dovulup temizlenmiş!dediler EbU Hafs, kendine gelince; Yıllardır bu işi bırakmaya calıştım, fakat başaramadım, ama meslek bizi bıraktıbuyurup işini terketti EbU Hafs hazretleri bundan sonra Rabbine ibadete yonelip, halka karışmaz oldu Kendilerine yakın bir yerde, hadisi şerif okunur ve dinlenirdi EbU Hafs'a; Sen nicin gelip de dinlemiyorsun?dediklerinde; Bir hadisi şerif işitmiştim, otuz senedir bu hadisi şerife uygun hareket etmek istiyorum, fakat yapamıyorum Diğer hadisi şerifleri işittiğimde nasıl yaparım?buyurduklarında, onlar; O, hangi hadisi şeriftir?dediler EbU Hafs; Kişinin işine yaramayan şeyleri terketmesi, iyi bir musluman oluşundandırhadisi şerifidirdiye cevap verdi
Bir gun yolda giderken, ağlayıp sızlayan şaşırmış bir adama rastladı Ona; Bir derdin mi var?diye sorunca, adam; Bir tek bineğim vardı, onu da kaybettim, başka bir şeyim yokdedi EbU Hafs dua edince bineği cıkageldi
EbU Osman anlatır: EbU Hafs'ın yanına gitmiştim Onunde birkac muz vardı, birini aldım, yerken boğazımda kaldı EbU Hafsı Haddad, bana; Hangi hakla muzlarımdan alıp yiyebiliyorsun?dedi Ben de; Efendim, kalbinizi bilirim, size itimad ederim Elinizdeki şeyleri dağıtıp ikram edersinizdedim Bana; Ey kendini bilmez! Ben kendime guvenemiyorum da, sen nasıl guvenirsin Bunca senedir kalbimin heva ve hevesine gore hareket ediyorum Kendimde meydana gelecek şeyleri bilmiyorum Kişi, kendisinden hasıl olacak şeyleri bilmezse, başkasından olacak şeyleri nasıl bilir?buyurdular
EbU Hafs, oyle heybetli otururdu ki, bu hali sohbetinde bulunanlara tesir eder, hicbir talebesi emri olmadan oturup kalkamaz, yuzune bakmaya cesaret edemezdi Edepli bir şekilde otururlardı Bir gun Cuneydi Bağdadi hazretleri ona; Talebelerine, buyuklerin yanında oturma edeplerini ne iyi oğretmişsindedi EbU Hafs; Sen, mektubun başlığına onem vermiyorsun Bazan başlık, mektuptaki bilgilerin sıhhatine delil olabilirbuyurdu Sonra; Bir kazan baharatlı yemek ve helva yapmaları icin talebelerinize soyleyinizdeyince, Cuneydi Bağdadi hazretleri bir talebesine işaret etti Bir muddet sonra yemek geldi EbU Hafsı Haddad; Bunu bir hamalın başına koy, yorulduğu evin kapısında seslensin!Hamal, denileni yaptı Yorulduğu yerdeki ev sahibine seslendi Ev sahibi; Eğer, baharatlı bir yiyecek ve helva getirdiysen, iceriye buyur!dedi Hamal; Allah Allah, acaib şey!dedi ve ev sahibine; Benim baharatlı yiyecek getireceğimi nereden bildin?dedi Ev sahibi; Cocuklarım, bu yemeği uzun zamandır benden istiyorlardı Dun dua ederken hatırımdan bu yemekler gecmişti İsteğimin cevrilmeyeceğini biliyordumdedi
EbU Hafsı Haddad'ın, edebe son derece riayetkar, kibar bir talebesi vardı Cuneydi Bağdadi birkac defa ona dikkat etti EbU Hafs'a; Bu talebe, kac senedir yanınızdadır?diye sordu EbU Hafs da; On yıldırdiye cevap verdi Cuneydi Bağdadi; Ustun bir nezaketi, gence yakışır iyi halleri, mukemmel bir edebi varbuyurdu EbU Hafs, bunun uzerine; Oyledir!Bu talebemiz, bizim icin on yedi bin altın harcadı, on yedi bin altın da borclandı Fakat, daha bunları bize soyleme cesaretini kendinde bulamadıbuyurdu
Talebesi EbU Osman anlatır: EbU Bekri Hanefiyye'nin evindeydim Hocam EbU Hafsı Haddad da oradaydı Arkadaşlar bir dostumuzdan bahsettiler Ben; Keşke, o da burada olsaydı!dedim EbU Hafs; Kağıt, kalem olsaydı Ona gelmesi icin mektup yazardıkbuyurunca, ben; Burada vardedim EbU Hafsı Haddad hazretleri; Fakat ev sahibi carşıya gitti Eğer orada olduyse, bunlar varislerinin olur, boyle olunca onlara yazı yazılmazbuyurdu O kalem kağıdı kullanmadı
Talebesi EbU Osman anlatır: EbU Hafsı Haddad'a; İnsanlara nasihat etmek, ilim oğretmek istiyorumdedim Bana; Sende bu hal neden hasıl oldu?buyurdu Ben de; İnsanlara şefkat hissindendedim Bana; İnsanlara şefkat hissi sende ne derecededir?buyurdu Ben de; Oyle bir durumdadır ki, butun gunahkarların yerine Cehennem'de yanmaya hazırımdedim İzin verip bana nasihatle; Once kendine, sonra etrafındakilere nasihat et! Etrafındaki halk topluluğu seni şımartmasın! Cunku cemaat dışına, cenabı Hak ise icine nazar eder, bakarbuyurdular Ben bir yerde sohbet ederken, hocam gizli bir koşeye saklanmışlar Sohbet bitince, sadaka isteyen bir kimseye herkesten once gomleğimi cıkarıp verdim O anda EbU Hafsı Haddad; Seni yalancı, in bakayım o kursudendedi Hatamı sorduğumda hocam bana; Hem halka karşı beslediğin şefkat ve merhametten bahsediyorsun Hem de sadakayı acele ile verip, hepsinden once sevaba ben kavuşayım diyorsun! Şayet once soylediğin dava uzere olsaydın, bu bencilliği yapmazdın İn bakalım oradan Orası senin yerin değildir?buyurdu
EbU Zekeriyya anlatır: Malım olmasına rağmen fakirlikten korkardım Bir gun EbU Hafsı Haddad bana; Eğer Allahu teala sana fakirliği takdir ettiyse, kimse seni zengin yapamazbuyurdular Bunun uzerine bende fakirlik korkusu kalmadı
Talebesi ve damadı EbU Osman Hiri NişabUri anlatır: NişabUr'a ona talebe olmak icin gitmiştim Henuz cok genctim Yanına gittim Bana; Sen henuz gencsin, bizimle oturamazsınbuyurdular ve beni kabUl etmediler Cıkarken arkamı donerek gitmedim Arka arka giderek cıktım Kalbim ona cok ısınmıştı Bir muddet sonra kapısına tekrar vardım, bekledim Bir yere gidemiyordum İcimden; Şu kapının onunde bir cukur kazayım, icine gireyim, ondan cık artık emri gelinceye kadar orada durayımdiyordum Hatta yapmaya da karar vermiştim Sonra sadakatımı anladı ve beni yanına cağırdı HuzUruna aldı Gonlumu hoş etti ve talebeliğe kabUl etti
Bir gun ona; Aklı başında bir kimse, kendisine zulmeden birini mazur gorebilir mi?diye soruldu O da; Evet, mumkundur Ama o zulmedeni, kendisine Allahu teala tarafından gonderilmiş bir nimet olarak bilirse!buyurdu
Buyuk velilerden İsmi, Amr bin Seleme enNişabUri'dir EbU Hafskunyesi ile meşhurdur Babasına Muslim ve Selem de denir Demircilikle uğraştığı icin Haddadlakabı ile anılmıştır Buhara yolu uzerinde, Nişabur şehri girişine yakın Kurdabaz isimli koyde doğdu 883 (H270) senesinde NişabUr'da vefat etti Vefatı hakkında başka tarihler de vardır
EbU Hafs Haddad, Ubeydullah bin Mehdi Ebyurdi ve Ali enNasrabadi'nin sohbetinde bulunup, feyz aldı Ahmed bin Hadreveyh elBelhi ile arkadaşlık etti Bağdat'ta Cuneydi Bağdadi hazretleri ile goruştu Şah ibni Şuca elKirmani ve EbU Osman Said bin İsmail talebelerinin onde gelenlerindendir
EbU Hafsı Haddad hazretleri, keramet ve muruvvet itibariyle zamanında eşsizdi Abid, cok ibadet eden, aşık, zahid, dunyayı terketmiş, gonul sultanı buyuk bir zattı Allahu tealayı hatırlayınca, rengi değişir ve kendinden gecerdi Yanında bulunup, onun bu halini gorenler Allahu tealayı hatırlardı
Onun tovbesi ve buyuklerin yoluna giriş hali şoyle anlatılır: Bir cariyeyi sevmişti, ona kavuşmayı cok arzu ediyor ve bunun carelerini araştırıyordu Yakınları kendisine şoyle bir yol gosterdiler: Senin derdine deva bulacak yahUdi bir buyucu var, onun yanına git!dediler EbU Hafs vakit gecirmeden buyucuye gitti Durumunu anlattı yardım istedi Efsuncu yahUdi ona; İyiliği terkedeceksin, kırk gun gece ve gunduz namaz kılmayacaksın, hayırlı iş ve hak bildiğin şeylerin yanına varmayacaksın Ancak o zaman muradına kavuşturabilirimdedi EbU Hafs, buyucunun dediği şeyleri yaptı Kırk gunun bitiminde, buyucu, EbU Hafs'a sihir yaptı Fakat EbU Hafs muradına nail olamadı Bunun uzerine yahUdi; Sen mutlaka iyi bir iş ve harekette bulunmuşsun, hayır yapmışsın Yoksa sihir tutardı Yaptığın iyiliği hatırlamaya calış!dedi EbU Hafs; Şu yaptığım iş haric, hic bir guzel niyet ve hayrımı hatırlamıyorum O da, giderken kimsenin ayağı takılıp duşmesin diye yoldaki bir taşı alıp kenara koymamdırbuyurdu YahUdi; Sen, kırk gun O'nun emrini yerine getirmeyip hukmunu terk ettiğin halde O seni terketmedi Sen Allahu teala gibi, kerem sahibini nerede bulacaksın Oyleyse O'na don ve başka şeyleri bırakdedi Bu sozler EbU Hafs'ın icine ateş duşurup her tarafını sardı ve dayanamaz hale geldi Oracıkta tovbe etti YahUdi de musluman oldu
EbU Hafsı Haddad, o sırada demircilik yapıyordu Tovbe ettikten sonra hallerini gizlemeye calışırdı Her gun kazandığı bir altını kimsesiz ve yoksullara dağıtır, geceleri dul kadınların kapısına yiyecek bırakırdı Kendisi akşam namazında borc alır, bununla orucunu acardı Oyle zaman olurdu ki, pınarda kalan sebzeleri toplar, bunları temizler, pişirir ve yerdi
EbU Hafsı Haddad hazretleri bir gun sokakta gozleri gormeyen birinin; Eğer, yerde ne varsa hepsi ve onunla birlikte bir misli daha o zulmedenlerin olsaydı, kıyamet gununde azabın fenalığından (kurtulmak icin) elbette bunları feda ederlerdi Halbuki o gun onlar icin, Allah tarafından, hic hesaba katmadıkları şeyler ortaya cıkmıştır (zulmedenlerin karşılarına cıkacak şeyler, ilahi gazap ve azaptır Cunku bunları hic zannetmiyor ve hatırlarına getirmiyorlardı)(Zumer sUresi: 47) mealindeki ayeti kerimeyi okuduğunu işitince, kendinden gecti Elini ocağa sokup, kızgın demiri cıkarıp, ors uzerine koydu Cıraklar hayret icinde; Bu ne hal usta!diye bağrıştılar EbU Hafsı Haddad; Dovun!buyurdu Cıraklar; Usta, bu dovulup temizlenmiş!dediler EbU Hafs, kendine gelince; Yıllardır bu işi bırakmaya calıştım, fakat başaramadım, ama meslek bizi bıraktıbuyurup işini terketti EbU Hafs hazretleri bundan sonra Rabbine ibadete yonelip, halka karışmaz oldu Kendilerine yakın bir yerde, hadisi şerif okunur ve dinlenirdi EbU Hafs'a; Sen nicin gelip de dinlemiyorsun?dediklerinde; Bir hadisi şerif işitmiştim, otuz senedir bu hadisi şerife uygun hareket etmek istiyorum, fakat yapamıyorum Diğer hadisi şerifleri işittiğimde nasıl yaparım?buyurduklarında, onlar; O, hangi hadisi şeriftir?dediler EbU Hafs; Kişinin işine yaramayan şeyleri terketmesi, iyi bir musluman oluşundandırhadisi şerifidirdiye cevap verdi
Bir gun yolda giderken, ağlayıp sızlayan şaşırmış bir adama rastladı Ona; Bir derdin mi var?diye sorunca, adam; Bir tek bineğim vardı, onu da kaybettim, başka bir şeyim yokdedi EbU Hafs dua edince bineği cıkageldi
EbU Osman anlatır: EbU Hafs'ın yanına gitmiştim Onunde birkac muz vardı, birini aldım, yerken boğazımda kaldı EbU Hafsı Haddad, bana; Hangi hakla muzlarımdan alıp yiyebiliyorsun?dedi Ben de; Efendim, kalbinizi bilirim, size itimad ederim Elinizdeki şeyleri dağıtıp ikram edersinizdedim Bana; Ey kendini bilmez! Ben kendime guvenemiyorum da, sen nasıl guvenirsin Bunca senedir kalbimin heva ve hevesine gore hareket ediyorum Kendimde meydana gelecek şeyleri bilmiyorum Kişi, kendisinden hasıl olacak şeyleri bilmezse, başkasından olacak şeyleri nasıl bilir?buyurdular
EbU Hafs, oyle heybetli otururdu ki, bu hali sohbetinde bulunanlara tesir eder, hicbir talebesi emri olmadan oturup kalkamaz, yuzune bakmaya cesaret edemezdi Edepli bir şekilde otururlardı Bir gun Cuneydi Bağdadi hazretleri ona; Talebelerine, buyuklerin yanında oturma edeplerini ne iyi oğretmişsindedi EbU Hafs; Sen, mektubun başlığına onem vermiyorsun Bazan başlık, mektuptaki bilgilerin sıhhatine delil olabilirbuyurdu Sonra; Bir kazan baharatlı yemek ve helva yapmaları icin talebelerinize soyleyinizdeyince, Cuneydi Bağdadi hazretleri bir talebesine işaret etti Bir muddet sonra yemek geldi EbU Hafsı Haddad; Bunu bir hamalın başına koy, yorulduğu evin kapısında seslensin!Hamal, denileni yaptı Yorulduğu yerdeki ev sahibine seslendi Ev sahibi; Eğer, baharatlı bir yiyecek ve helva getirdiysen, iceriye buyur!dedi Hamal; Allah Allah, acaib şey!dedi ve ev sahibine; Benim baharatlı yiyecek getireceğimi nereden bildin?dedi Ev sahibi; Cocuklarım, bu yemeği uzun zamandır benden istiyorlardı Dun dua ederken hatırımdan bu yemekler gecmişti İsteğimin cevrilmeyeceğini biliyordumdedi
EbU Hafsı Haddad'ın, edebe son derece riayetkar, kibar bir talebesi vardı Cuneydi Bağdadi birkac defa ona dikkat etti EbU Hafs'a; Bu talebe, kac senedir yanınızdadır?diye sordu EbU Hafs da; On yıldırdiye cevap verdi Cuneydi Bağdadi; Ustun bir nezaketi, gence yakışır iyi halleri, mukemmel bir edebi varbuyurdu EbU Hafs, bunun uzerine; Oyledir!Bu talebemiz, bizim icin on yedi bin altın harcadı, on yedi bin altın da borclandı Fakat, daha bunları bize soyleme cesaretini kendinde bulamadıbuyurdu
Talebesi EbU Osman anlatır: EbU Bekri Hanefiyye'nin evindeydim Hocam EbU Hafsı Haddad da oradaydı Arkadaşlar bir dostumuzdan bahsettiler Ben; Keşke, o da burada olsaydı!dedim EbU Hafs; Kağıt, kalem olsaydı Ona gelmesi icin mektup yazardıkbuyurunca, ben; Burada vardedim EbU Hafsı Haddad hazretleri; Fakat ev sahibi carşıya gitti Eğer orada olduyse, bunlar varislerinin olur, boyle olunca onlara yazı yazılmazbuyurdu O kalem kağıdı kullanmadı
Talebesi EbU Osman anlatır: EbU Hafsı Haddad'a; İnsanlara nasihat etmek, ilim oğretmek istiyorumdedim Bana; Sende bu hal neden hasıl oldu?buyurdu Ben de; İnsanlara şefkat hissindendedim Bana; İnsanlara şefkat hissi sende ne derecededir?buyurdu Ben de; Oyle bir durumdadır ki, butun gunahkarların yerine Cehennem'de yanmaya hazırımdedim İzin verip bana nasihatle; Once kendine, sonra etrafındakilere nasihat et! Etrafındaki halk topluluğu seni şımartmasın! Cunku cemaat dışına, cenabı Hak ise icine nazar eder, bakarbuyurdular Ben bir yerde sohbet ederken, hocam gizli bir koşeye saklanmışlar Sohbet bitince, sadaka isteyen bir kimseye herkesten once gomleğimi cıkarıp verdim O anda EbU Hafsı Haddad; Seni yalancı, in bakayım o kursudendedi Hatamı sorduğumda hocam bana; Hem halka karşı beslediğin şefkat ve merhametten bahsediyorsun Hem de sadakayı acele ile verip, hepsinden once sevaba ben kavuşayım diyorsun! Şayet once soylediğin dava uzere olsaydın, bu bencilliği yapmazdın İn bakalım oradan Orası senin yerin değildir?buyurdu
EbU Zekeriyya anlatır: Malım olmasına rağmen fakirlikten korkardım Bir gun EbU Hafsı Haddad bana; Eğer Allahu teala sana fakirliği takdir ettiyse, kimse seni zengin yapamazbuyurdular Bunun uzerine bende fakirlik korkusu kalmadı
Talebesi ve damadı EbU Osman Hiri NişabUri anlatır: NişabUr'a ona talebe olmak icin gitmiştim Henuz cok genctim Yanına gittim Bana; Sen henuz gencsin, bizimle oturamazsınbuyurdular ve beni kabUl etmediler Cıkarken arkamı donerek gitmedim Arka arka giderek cıktım Kalbim ona cok ısınmıştı Bir muddet sonra kapısına tekrar vardım, bekledim Bir yere gidemiyordum İcimden; Şu kapının onunde bir cukur kazayım, icine gireyim, ondan cık artık emri gelinceye kadar orada durayımdiyordum Hatta yapmaya da karar vermiştim Sonra sadakatımı anladı ve beni yanına cağırdı HuzUruna aldı Gonlumu hoş etti ve talebeliğe kabUl etti
Bir gun ona; Aklı başında bir kimse, kendisine zulmeden birini mazur gorebilir mi?diye soruldu O da; Evet, mumkundur Ama o zulmedeni, kendisine Allahu teala tarafından gonderilmiş bir nimet olarak bilirse!buyurdu