S
SoruCevap
Osmanlı Devletinde Devlet Yönetimi Hakkında Bilgi
Osmanlı Devletinde Devlet Yönetimi
A. MERKEZİ YÖNETİM
• Osmanlı Devleti merkeziyetçi ve mutlak otoriteye dayalı bir yönetim anlayışı ile yönetiliyordu. Devletin başında Osmanlı hanedanından gelen Padişahbulunuyordu.
• Egemenlik Allah adına padişaha aitti. Bu nedenle bütün yetkiler padişahta toplanmıştır. Padişahlar, Bey, Gazi, Hünkar, Hüdavendigarve Sultan gibi unvanlar kullanmışlardır.
• Padişahlar, hükümdarlık alameti olarak kendi adlarına hutbe okutup, para bastırmışlardır.
• Padişah adayı şehzadeler, yetişmeleri için san*caklara gönderilirlerdi. Buna “Sancağa Çıkma”denilirdi. Devlet yönetiminde tecrübe kazanmala*rı için gittikleri sancaklarda yanlarına “Lala”adı verilen tecrübeli devlet adamları verilirdi.
• I. Ahmet 1603 yılında bu uygulamayı kaldırarak “Kafes Usulü”nügetirdi. Bu tarihten itibaren şehzadeler sarayda yetiştirilmeye başlanıldı.
• I. Ahmet devrine kadar Osmanlı Devleti’nde pa*dişah öldüğü zaman yerine kimin geçeceği belir*lenmemişti. Her şehzadenin padişah olma hakkı bulunduğundan bu durum şehzadeler arasında taht kavgalarının çıkmasına neden olmuştur.
• I. Ahmet 1603′te Ekberve Erşed(büyük ve akıl*lı) olanın tahta geçmesi kuralını getirdi. Böylece taht kavgaları ve kardeş katliamı önlendi.
• Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi (1517) ile Osmanlı padişahları aynı zamanda halifeoldu*lar.
• Padişahın yetkileri ilk kez ayanlar karşısında Sened-i İttifakile kısıtlandı. Tanzimat Fermanı
ile Osmanlı Devleti’nde hukuk devleti anlayışı yerleşmeye başladı.
• 1876 Kanun-u Esasiile padişahın yetkileri ilk kez anayasa ile sınırlandı.
Divan-ı Hümayun
• Divan, devlet işlerinin görüşülerek karara bağ*landığı en yüksek kuruldu. Divan teşkilatı Orhan Beyzamanında kurulmuştur. II. Mahmut yaptığı ıslahatlar sırasında Divanı kaldırarak yerine Ba*kanlar Kurulu’nukurmuştur.
• Divan, padişah için danışma meclisiniteliğinde*dir. Divanın iki özelliği vardır, hem yönetim kuru*mudur hem de en yüksek mahkemedir.
Divan üyeleri ve görevleri şunlardır;
1. Padişah: Padişahlar Fatih’e kadar (1475) diva*nın başkanı idiler. Fatih’ten sonra padişahlar di*van toplantılarına katılmadılar.
2. Vezir-i Azam (sadrazam): Padişahın mutlak vekili olup günümüzdeki Başbakan’in konu*mundadır. Padişah mührünü taşır, padişah adına tayin ve terfiler yapar ve devlet işlerini yürütürdü. Sadrazamlar padişah yerine sefere çıktıkları za*man “Serdar-ı Ekrem“(Büyük Asker)unvanı alırlardı.
3. Vezirler: Günümüzde Devlet Bakanlarıkonu*munda olan vezirler daha çok askeri ve siyasi işlerden sorumlu idiler. Tecrübeli birer devlet adamı olup vezir-i azamın yardımcısı idiler. Osmanlı Devleti büyüdükçe sayıları artmıştır.
4. Kazaskerler: Anadolu ve Rumeli Kazaskeri ol*mak üzere sayıları ikidir. Adalet, eğitim, kültür ve diyanet işlerine bakarlardı. Divandaki büyük da*valara bakan kazaskerler ayrıca kadı ve müder*rislerin (profesör) tayin ve terfilerine bakarlardı. Günümüzdeki hem Milli Eğitim hem Adalet Bakanı konumundaydılar.
5. Defterdarlar: Günümüzdeki Maliye Bakanı’nın konumunda olan defterdarlar, devletin bütün mali işlerinden sorumludur. Anadolu ve Rumeli def*terdarları olmak üzere sayıları ikidir.
6. Nişancı: Protokol, yazı ve tapu işlerinde so*rumlu idi. Padişah adına yazılan ferman, berat ve diğer belgelere padişahın tuğrasını (imzasını) çekerdi. Os*manlı kanunlarını çok iyi bilen nişancılar gerekti*ği zaman Divana bilgi verirlerdi.
• Bu görevlilerden başka 16. yüzyıldan itibaren di*van üyeleri arasında din işlerinden sorumlu Müf*tü(Şeyhülislam), donanmadan sorumlu Kaptan-ı Deryave dış işlerinden sorumlu Reis’ül Küttapda katılmıştır.
B. TAŞRA YÖNETİMİ
Osmanlı Devleti’nde, fetihlerle toprakların genişlemesi üzerine ülke yönetimini kolaylaştırmak için ülke eya*letlere,eyaletler sancaklara,sancaklar kazalarave kazalar da köylereayrılmıştır.
Eyaletler
Eyaletler idari bakımdan kendi içinde üçe ayrılıyordu.
1 Merkeze Bağlı Eyaletler
Merkeze bağlı eyaletler Anadoluve Rumeli Beyler*beyliğiolmak üzere ikiye ayrılıyordu. Merkeze bağlı eyaletleri Beylerbeyiyönetiyordu. Bu eyaletlerin halkı daha çok Müslüman Türklerden oluşuyordu.
2. Özel Yönetimi Olan Eyaletler
Trablusgarp, Cezayir, Tunus, Mısır, Basra, Bağdat, Habeş, Yemengibi eyaletlerdir. Bu eyaletlerden yıllık belirli bir vergi alınmaktadır. Dirlik Sistemi uygulan*mamaktadır. Bu eyaletlerin vergi gelirleri açık artırma yoluyla Mültezimadı verilen şahıslar tarafından topla*nırdı (iltizam usûlü).
3. İmtiyazlı Eyaletler (Bağlı Beylikler)
İç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı Devleti’ne bağlı Eflak, Boğdan, Kırımve Erdelgibi eyaletlerdir. Bu eyaletler Osmanlı Devleti’ne vergi öderler, gerekti*ğinde orduya asker gönderirlerdi.
Osmanlı Devletinde Devlet Yönetimi
A. MERKEZİ YÖNETİM
• Osmanlı Devleti merkeziyetçi ve mutlak otoriteye dayalı bir yönetim anlayışı ile yönetiliyordu. Devletin başında Osmanlı hanedanından gelen Padişahbulunuyordu.
• Egemenlik Allah adına padişaha aitti. Bu nedenle bütün yetkiler padişahta toplanmıştır. Padişahlar, Bey, Gazi, Hünkar, Hüdavendigarve Sultan gibi unvanlar kullanmışlardır.
• Padişahlar, hükümdarlık alameti olarak kendi adlarına hutbe okutup, para bastırmışlardır.
• Padişah adayı şehzadeler, yetişmeleri için san*caklara gönderilirlerdi. Buna “Sancağa Çıkma”denilirdi. Devlet yönetiminde tecrübe kazanmala*rı için gittikleri sancaklarda yanlarına “Lala”adı verilen tecrübeli devlet adamları verilirdi.
• I. Ahmet 1603 yılında bu uygulamayı kaldırarak “Kafes Usulü”nügetirdi. Bu tarihten itibaren şehzadeler sarayda yetiştirilmeye başlanıldı.
• I. Ahmet devrine kadar Osmanlı Devleti’nde pa*dişah öldüğü zaman yerine kimin geçeceği belir*lenmemişti. Her şehzadenin padişah olma hakkı bulunduğundan bu durum şehzadeler arasında taht kavgalarının çıkmasına neden olmuştur.
• I. Ahmet 1603′te Ekberve Erşed(büyük ve akıl*lı) olanın tahta geçmesi kuralını getirdi. Böylece taht kavgaları ve kardeş katliamı önlendi.
• Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi (1517) ile Osmanlı padişahları aynı zamanda halifeoldu*lar.
• Padişahın yetkileri ilk kez ayanlar karşısında Sened-i İttifakile kısıtlandı. Tanzimat Fermanı
ile Osmanlı Devleti’nde hukuk devleti anlayışı yerleşmeye başladı.
• 1876 Kanun-u Esasiile padişahın yetkileri ilk kez anayasa ile sınırlandı.
Divan-ı Hümayun
• Divan, devlet işlerinin görüşülerek karara bağ*landığı en yüksek kuruldu. Divan teşkilatı Orhan Beyzamanında kurulmuştur. II. Mahmut yaptığı ıslahatlar sırasında Divanı kaldırarak yerine Ba*kanlar Kurulu’nukurmuştur.
• Divan, padişah için danışma meclisiniteliğinde*dir. Divanın iki özelliği vardır, hem yönetim kuru*mudur hem de en yüksek mahkemedir.
Divan üyeleri ve görevleri şunlardır;
1. Padişah: Padişahlar Fatih’e kadar (1475) diva*nın başkanı idiler. Fatih’ten sonra padişahlar di*van toplantılarına katılmadılar.
2. Vezir-i Azam (sadrazam): Padişahın mutlak vekili olup günümüzdeki Başbakan’in konu*mundadır. Padişah mührünü taşır, padişah adına tayin ve terfiler yapar ve devlet işlerini yürütürdü. Sadrazamlar padişah yerine sefere çıktıkları za*man “Serdar-ı Ekrem“(Büyük Asker)unvanı alırlardı.
3. Vezirler: Günümüzde Devlet Bakanlarıkonu*munda olan vezirler daha çok askeri ve siyasi işlerden sorumlu idiler. Tecrübeli birer devlet adamı olup vezir-i azamın yardımcısı idiler. Osmanlı Devleti büyüdükçe sayıları artmıştır.
4. Kazaskerler: Anadolu ve Rumeli Kazaskeri ol*mak üzere sayıları ikidir. Adalet, eğitim, kültür ve diyanet işlerine bakarlardı. Divandaki büyük da*valara bakan kazaskerler ayrıca kadı ve müder*rislerin (profesör) tayin ve terfilerine bakarlardı. Günümüzdeki hem Milli Eğitim hem Adalet Bakanı konumundaydılar.
5. Defterdarlar: Günümüzdeki Maliye Bakanı’nın konumunda olan defterdarlar, devletin bütün mali işlerinden sorumludur. Anadolu ve Rumeli def*terdarları olmak üzere sayıları ikidir.
6. Nişancı: Protokol, yazı ve tapu işlerinde so*rumlu idi. Padişah adına yazılan ferman, berat ve diğer belgelere padişahın tuğrasını (imzasını) çekerdi. Os*manlı kanunlarını çok iyi bilen nişancılar gerekti*ği zaman Divana bilgi verirlerdi.
• Bu görevlilerden başka 16. yüzyıldan itibaren di*van üyeleri arasında din işlerinden sorumlu Müf*tü(Şeyhülislam), donanmadan sorumlu Kaptan-ı Deryave dış işlerinden sorumlu Reis’ül Küttapda katılmıştır.
B. TAŞRA YÖNETİMİ
Osmanlı Devleti’nde, fetihlerle toprakların genişlemesi üzerine ülke yönetimini kolaylaştırmak için ülke eya*letlere,eyaletler sancaklara,sancaklar kazalarave kazalar da köylereayrılmıştır.
Eyaletler
Eyaletler idari bakımdan kendi içinde üçe ayrılıyordu.
1 Merkeze Bağlı Eyaletler
Merkeze bağlı eyaletler Anadoluve Rumeli Beyler*beyliğiolmak üzere ikiye ayrılıyordu. Merkeze bağlı eyaletleri Beylerbeyiyönetiyordu. Bu eyaletlerin halkı daha çok Müslüman Türklerden oluşuyordu.
2. Özel Yönetimi Olan Eyaletler
Trablusgarp, Cezayir, Tunus, Mısır, Basra, Bağdat, Habeş, Yemengibi eyaletlerdir. Bu eyaletlerden yıllık belirli bir vergi alınmaktadır. Dirlik Sistemi uygulan*mamaktadır. Bu eyaletlerin vergi gelirleri açık artırma yoluyla Mültezimadı verilen şahıslar tarafından topla*nırdı (iltizam usûlü).
3. İmtiyazlı Eyaletler (Bağlı Beylikler)
İç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı Devleti’ne bağlı Eflak, Boğdan, Kırımve Erdelgibi eyaletlerdir. Bu eyaletler Osmanlı Devleti’ne vergi öderler, gerekti*ğinde orduya asker gönderirlerdi.