S
SoruCevap
Telomer, ökaryotik doğrusal kromozomların uçlarında bulunan, herhangi bir gen kodlamayan, özelleşmiş heterokromatin yapılarıdır Telomerlerin varlığı, kromozomların uçlarının rastgele çift zincir DNA kırılmalarından koruyarak istenmeyen kromozom uçlarının birleşmesinden ya da kromozomu nükleolitik parçalanmadan korur Kromozomların bu fiziksel korunmasının dışında, ökaryotik telomerleri, kromatin organizasyonu, kromozomların replikasyonu ve hücre çoğalması gibi önemli hücresel görevleri vardır
Memeli telomerleri, canlı türüne, hücre türüne ve genetik geçmişe bağlı olarak 1–50 kb telomerik DNA'ya sahip olabilir İnsan telomerleri, üreme hücrelerinde 10–15 kb'dır, fakat bazı somatik hücrelerde ve genellikle kanser hücrelerinde daha kısadır Bu uç diziler çok iyi korunmuşlardır
HÜCRE YAŞLANMASI VE TELOMERLER
İnsan telomerleri, kromozomun uç bölgesinde bulunan ve çift iplikli arka arkaya tekrarlanan 3' TTAGGG hekzanükleotid dizisinden oluşurlar 3 Bu hekzanükleotid dizileri, kement şeklinde ilmik oluşturan (Tloop) 100–200 nükleotitlik Gzengini (Gkuyruğu) sarkan 3' tek iplikli TTAGGG dizisiyle sonlanırlar
Telomerler her hücre döngüsünde ortalama 50–150 baz çifti azalır Bu telomer kısalması sonuçta, hücre bölünme sayısını kısıtlar Son zamanlarda yapılan gözlemler, telomerlerin düzenlenmesinin birçok ökaryotik hücrenin hücre döngüsünde önemli bir etken olduğunu ortaya koymuştur Telomerik birleşmeler, mitoz sırasında kırılan disentrik kromozomların oluşmasına sebep olarak kromozom köprülerinin, kırıklarının ve birleşmelerin oluşmasını sağlarlar Sonuçta hayatta kalan hücrelerin genomlarında değişiklikler olur Fonksiyonel olmayan kromozom uçları ve genomdaki dengesizlik ayrıca telomer uzunluğunda değişiklik olmasına sebep olur Bu da, hücre yaşlanması kontrolünde hızlanmaya ya da gecikmeye sebep olur Bu yüzden fonksiyonel olmayan telomerler, genetik bilginin kaybolmasına, yeniden düzenlenmesine ya da dengesinin kaybolmasına sebep olur Bu genomik değişiklikler de sonuçta hem kansere hem de fenotipin yaşlanmasına sebep olur
Hücre bölünmesinin devamlılığını sağlamak için üreme hücrelerinde, klonal gelişme gösteren lenfositlerde ve ölümsüz kanser hücrelerinde telomerlerin korunması gerekmektedir Telomer uzunluğunun korunmasını sağlayan en bilinen yöntem, telomerlerin de novo olarak üretilmesi ve telomeri kapaması için telomerazın verilmesidir
Memeli telomerleri, canlı türüne, hücre türüne ve genetik geçmişe bağlı olarak 1–50 kb telomerik DNA'ya sahip olabilir İnsan telomerleri, üreme hücrelerinde 10–15 kb'dır, fakat bazı somatik hücrelerde ve genellikle kanser hücrelerinde daha kısadır Bu uç diziler çok iyi korunmuşlardır
HÜCRE YAŞLANMASI VE TELOMERLER
İnsan telomerleri, kromozomun uç bölgesinde bulunan ve çift iplikli arka arkaya tekrarlanan 3' TTAGGG hekzanükleotid dizisinden oluşurlar 3 Bu hekzanükleotid dizileri, kement şeklinde ilmik oluşturan (Tloop) 100–200 nükleotitlik Gzengini (Gkuyruğu) sarkan 3' tek iplikli TTAGGG dizisiyle sonlanırlar
Telomerler her hücre döngüsünde ortalama 50–150 baz çifti azalır Bu telomer kısalması sonuçta, hücre bölünme sayısını kısıtlar Son zamanlarda yapılan gözlemler, telomerlerin düzenlenmesinin birçok ökaryotik hücrenin hücre döngüsünde önemli bir etken olduğunu ortaya koymuştur Telomerik birleşmeler, mitoz sırasında kırılan disentrik kromozomların oluşmasına sebep olarak kromozom köprülerinin, kırıklarının ve birleşmelerin oluşmasını sağlarlar Sonuçta hayatta kalan hücrelerin genomlarında değişiklikler olur Fonksiyonel olmayan kromozom uçları ve genomdaki dengesizlik ayrıca telomer uzunluğunda değişiklik olmasına sebep olur Bu da, hücre yaşlanması kontrolünde hızlanmaya ya da gecikmeye sebep olur Bu yüzden fonksiyonel olmayan telomerler, genetik bilginin kaybolmasına, yeniden düzenlenmesine ya da dengesinin kaybolmasına sebep olur Bu genomik değişiklikler de sonuçta hem kansere hem de fenotipin yaşlanmasına sebep olur
Hücre bölünmesinin devamlılığını sağlamak için üreme hücrelerinde, klonal gelişme gösteren lenfositlerde ve ölümsüz kanser hücrelerinde telomerlerin korunması gerekmektedir Telomer uzunluğunun korunmasını sağlayan en bilinen yöntem, telomerlerin de novo olarak üretilmesi ve telomeri kapaması için telomerazın verilmesidir